در بیماری تصلب شرائین یا آترواسکلروز (Atherosclerosis) شریان ها تنگ و باریک می شوند. این بیماری می تواند شریانهای هر جایی از بدن را گرفتار کند و یک علت عمده در بروز سکته های قلبی، سکته های مغزی و ضعف گردش خون در پاها می باشد.

بیماری تصلب شرائین در کشورهای شمال اروپا خیلی شایعتر از کشورهای عقب مانده و در حال توسعه آفریقا و آسیا می باشد. این بیماری با افزایش سن شایعتر می گردد و در بعضی از خانواده ها نیز دیده می شود. خیلی به ندرت ممک ناست این بیماری در افراد زیر 45 سال باعث بروز مشکل شود.

تصلب شرائین یا سختی سرخرگ‌ها، نام یک بیماری در رگ‌ها و نوعی آرتریواسکلروزیس است که با رسوب لیپید و کلسترول کم‌چگال بر روی دیواره داخلی سرخ‌رگ‌های با قطر متوسط و بزرگ٬ مشخص می‌گردد.

نتیجه این فرایند تشکیل پلاک‌های فیبری-چربی (آتروما) بوده که با افزایش سن رفته رفته ازدیاد می‌یابد و موجب تنگی رگ (استنوزیس) و یا دیگر عواقب می‌گردد.

بیماری تصلب شرائین

تصلب شرایین یکی از دلایل عمده مرگ و میر در بزرگسالان در جوامع پیشرفته و نیز کشورهای با میزان بالای استرس است، بطوریکه برای ایران٬ بتنهایی سالانه حدود سیصدهزار مرگ قلبی مرتبط در بر دارد.

تصلب شرایین‬ یا آترواسکلروزیس (Atherosclerosis) – سخت و باریک شدن رگ‌های خونی – بسیار آرام و خاموش پیشرفت کرده و آرام‌آرام موجب مسدود شدن رگ‌های خونی شده و جریان خون را به خطر می‌اندازد.

تصلب شرایین یکی از دلایل اصلی حمله‌های قلبی، سکته و بیماری عروق محیطی است که به طور عمومی بیماری‌های قلبی-عروقی نامیده می‌شوند. بیماری‌های قلبی-عروقی یکی از اصلی‌ترین علل مرگ در سراسر جهان به شمار می‌رود.

اگر می‌خواهید بدانید این بیماری چطور ایجاد می‌شود، چه کسانی به آن مبتلا می‌شوند و چرا، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید. جالب است بدانید که این بیماری کشنده قابل پیشگیری و درمان است.

چه چیز موجب بروز تصلب شرایین می‌شود؟

شریان‌ها رگ‌های خونی هستند که خون را از قلب به سراسر بدن منتقل می‌کنند. این رگ‌ها با لایه‌ای از سلول‌ها که اندوتلیوم نامیده می‌شوند پوشانده شده‌اند.

اندوتلیوم در تلاش است داخل این شریان‌ها را صاف و صیقلی نگه دارد که جریان خون راحت صورت گیرد.

طبق نظر کارشناسان، تصلب شرایین با تخریب اندوتلیوم که بخاطر فشارخون بالا، کشیدن سیگار یا کلسترول بالا اتفاق می‌افتد، آغاز می‌شود. این تخریب موجب ایجاد پلاک یا رسوب می‌شود.

وقتی کلسترول بد یا LDL از اندوتلیوم تخریب‌شده عبور می‌کند، وارد جداره شریان می‌شود. این باعث می‌شود گلوبول‌های سفید خون وارد شده و بخواهند کلسترول بد را هضم کنند.

به مرور زمان، انباشته شدن کلسترول و سلول‌ها باعث ایجاد رسوب در شریان می‌شود.

پلاک یا رسوب درواقع انباشته شدن کلسترول، سلول‌ها و پسمانده‌هایی است که باعث ایجاد برآمدگی در دیواره شریان می‌شود. با پیشرفت تصلب شرایین، این برآمدگی بزرگ‌تر می‌شود و وقتی به اندازه کافی بزرگ شد، باعث انسداد شریان می‌شود.

این اتفاق در کل بدن شما خواهد افتاد. درنتیجه آن، نه تنها قلبتان به خطر می‌افتد بلکه در معرض سکته و سایر مشکلات و بیماری‌ها نیز قرار خواهید گرفت.

تصلب شرایین معمولا هیچ علائم و نشانه‌ای تا سنین میان‌سالی یا پیری ندارد، اما با جدی‌تر شدن این باریک شدن رگ‌ها، در جریان خون خلل ایجاد کرده و باعث درد می‌شوند. این انسدادها ممکن است باعث پارگی نیز شده و موجب می‌شود خون در محل پارگی داخل رگ لخته شود.

تصلب شرایین و حمله‌های پلاک

پلاک‌های ایجاد شده در اثر تصلب شرایین به طرق مختلف عمل می‌کنند.

1. ممکن است داخل دیوار رگ بمانند. پلاک در آنجا تا اندازه‌ای مشخص رشد کرده و متوقف می‌شود. ازآنجاکه این پلاک جریان خون را مسدود نمی‌کند، موجب بروز علائمی نخواهد شد.

2. پلاک‌ها آرام‌آرام و به صورتی کنترل‌شده در مسیر جریان خون رشد می‌کنند و در آخر موجب انسداد می‌شوند. درد در سینه و پاها یکی از علائم معمول آن است.

3. بدترین وضعیت در این مشکل این است که این پلاک‌ها به طور ناگهانی پاره شده و باعث لخته شدن خون در شریان شود. اگر این مشکل در مغز ایجاد شود، موجب سکته و در قلب موجب حمله قلبی خواهد شد.

پلاک‌های ایجاد شده در تصلب شرایین موجب سه بیماری متداول قلبی-عروقی می‌شوند:

1. بیماری قلبی کرونری: پلاک‌های اصلی در شریان‌های قلب موجب آنژین (درد قفسه سینه) می‌شود. پارگی ناگهانی پلاک‌ها و لخته شدن خون موجب مرگ عضلات قلبی می‌شود. این یک حمله قلبی یا انفارکتوس میوکارد می‌باشد.

2. بیماری عروق مغزی: پلاک‌های پاره‌شده در شریان‌های مغز موجب سکته می‌شوند که می‌تواند تخریب دائمی مغز را به دنبال داشته باشد. انسداد موقتی در شریان هم می‌تواند موجب حملات ایسکمی گذرا (TIA) شود که علائم هشداردهنده سکته هستند.

3. بیماری عروق محیطی: باریک شدن شریان‌های پا که بخاطر پلاک ایجاد می‌شود، موجب ضعیف شدن گردش خون شده و در زمان راه رفتن ایجاد درد کرده و بهبود زخم‌ها را نیز کند می‌کند. نوع جدی و شدید این بیماری می‌تواند منجر به انفارکتوس شود.

چه کسانی به تصلب شرایین مبتلا می‌شوند؟

شاید بهتر باشد بگوییم چه کسانی به تصلب شرایین مبتلا نمی‌شوند.

تصلب شرایین زود شروع می‌شود. در سربازان جوان امریکایی که در جنگ کره و ویتنام کشته شدند، مشخص شد که یک سوم آنها نشانه‌های اولیه تصلب شرایین را داشتند.

حتی امروز نیز تعداد زیادی از جوانان نشانه‌هایی از این بیماری را در خود دارند. در تحقیقی که روی 262 فرد به ظاهر سالم انجام گرفت، مشخص شد که:

1. 52٪ به نوعی از تصلب شرایین مبتلا بودند.

2. 85٪ از آنهاییکه بالاتر از 50 سال سن داشتند، دچار تصلب شرایین بودند.

3. 17٪ از نوجوانان نیز به تصلب شرایین مبتلا بودند.

هیچکدام از این افراد علائمی نداشته و در تعداد بسیار کمی از آنها شریان‌های خونی باریک شده بودند. این نوع اولیه بیماری بود که فقط توسط آزمایشاتی خاص قابل تشخیص بود.

اگر 40 سال دارید و به طور عمومی سالم هستید، 50٪ احتمال ابتلا به تصلب شرایین جدی را در طول زندگی‌تان دارید. با بالا رفتن سن این خطر بیشتر می‌شود. اکثریت افراد بزرگسال بالای 60 سال به نوعی از تصلب شرایین مبتلا هستند اما هیچ علائم مشخصی ندارند.

اما خوشبختانه، آمار مرگ‌ومیر ناشی از تصلب شرایین طی 30 سال گذشته تا 25 درصد کاهش داشته است. این هم بخطار تغییر در سبک زندگی مردم و ارتقای درمان‌های پزشکی است.

پیشگیری از تصلب شرایین

تصلب شرایین یک بیماری پیش‌رونده است اما قابل پیشگیری است. بعنوان مثال، 9 عامل خطرزای زیر دلیل اصلی 90٪ حملات قلبی است:

1. کشیدن سیگار

2. کلسترول بالا

3. فشارخون بالا

4. دیابت

5. چاقی ناحیه شکم

6. استرس

7. نخوردن میوه‌ها و سبزیجات

8. مصرف نوشیدنی‌های الکلی

9. نداشتن ورزش منظم

احتمالا متوجه شده‌اید که همه اینها یک وجه اشتراک دارند: می‌توانید تغییری در آن ایجاد کنید. متخصصین همه بر این عقیده‌اند که با کاهش عوامل خطرزا می‌توانید احتمال بروز بیماری‌های قلبی-عروقی را کاهش دهید.

مصرف یک عدد قرص آسپرین در روز برای آنهایی که در خطر متوسط تا بالای این بیماری‌ قرار دارند اهمیت زیادی دارد. آسپرین از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند. قبل از شروع مصرف این دارو حتما به پزشکتان مشورت کنید زیرا ممکن است عوارض جانبی برایتان به همراه داشته باشد.